Waarom mannelijke en vrouwelijke alpaca's gescheiden moeten worden gehouden..

Ruinen zijn niet altijd brave jongens - Waarom je mannelijke en vrouwelijke alpaca's gescheiden moet houden.

{Vertaald van: Jill McElderry-Maxwell; 21 april 2019. Website Shambalah alpacas} 

Iedere alpaca-eigenaar krijgt uiteindelijk de vraag of mannelijke en vrouwelijke alpaca’s bij elkaar gehouden kunnen worden. Ik ben van mening dat je antwoord altijd “nee” moet zijn, zelfs als het mannetje gecastreerd is – en hier zijn de redenen waarom.

Laten we beginnen met anatomie die samenhangt met de voortplanting. Wat begrepen moet worden, is dat lama's en alpaca's zich voortplanten als geen ander traditioneel vee zoals paarden, schapen of geiten.

Alpaca's en lama's hebben een harde, kraakbeenachtige punt aan hun penis, een penis die daadwerkelijk in de baarmoeder doordringt en coïtus (geslachtsgemeenschap) doet. Tijdens de geslachtsgemeenschap schuurt de kurkentrekkende penis de bekleding van het kanaal binnen, waardoor deze wordt geopend voor infectie. Als een vrouwelijke alpaca drachtig is, kan het binnendringen van de penis in de baarmoeder ervoor zorgen dat de zwangerschap afbreekt. Foto's van het vrouwelijke voortplantingsstelsel, genomen na een dekking, laten zien dat het lijkt op een rauwe hamburger; vrouwtjes bloeden vaak zelfs na een enkele, geplande dekking. Bij andere soorten is de penis korter, zachter en beschadigt deze het vrouwtje niet.

Voeg daarbij dat de penetratie/dekking gemakkelijk dertig minuten kan duren zonder tussenkomst van de eigenaar. Bij andere kleine herkauwers mis je de voortplanting terwijl je knippert met je ogen, dekking die ook gebeurt terwijl de dieren staan. Er is minder kans dat vuil en andere materie in het voortplantingsstelsel terechtkomen. Omdat alpaca's neerliggend voortplanten – en het bij mannetjes veel tijd kan kosten om de juiste opening te vinden – kan het dekken op aarde of minder hygiënische ondergrond een aanzienlijke hoeveelheid viezigheid bij het vrouwtje binnenbrengen. Stel je nu een ruin voor die nacht na nacht stiekem dekt. Het vrouwtje weigert niet omdat ze niet zwanger is en slaperig is – en dus heeft haar voortplantingsstelsel nooit de kans om te genezen. Overmatig dekken is de belangrijkste oorzaak van onvruchtbaarheid bij alpaca's en lama's.

'Maar mijn ruin fokt nooit mijn merries', zullen sommige eigenaren uitroepen – 'ik zou het zien!' Echter; alpaca's geven er de voorkeur aan om onder het vallen van de duisternis, in de nacht, te dekken!

De ogen van één eigenaar {Jennifer Freundlich} werden dramatisch geopend in de zomer dat haar tijdelijke huis, vlak naast de alpacaweide lag; 

“Hier is een waarschuwend verhaal uit mijn eigen ervaring: een aantal jaren geleden woonde ik in een camper op de boerderij waar ik werkte, dicht genoeg bij de alpacaweide zodat de alpaca's zelfs hun hoofden door mijn raam konden steken. Het was (letterlijk) een enorme eye-opener: ruinen waarvan we dachten dat ze vreedzaam samenleefden met vrouwtjes, probeerden de vrouwtjes in de vroege uren van de nacht meedogenloos te dekken. Ik observeerde deze dieren vrijwel de hele dag, elke dag en zou GEEN idee hebben gehad dat dit aan de hand was als ik niet naast de weide had geslapen. Eén doodde bijna zijn halfzus. We hebben ze uiteraard gescheiden en ze herstelde met ondersteunende zorg. Ik zal sindsdien nooit meer gecastreerde alpaca's bij merries huisvesten, om welke reden dan ook. Het is het risico voor de alpaca merries gewoon niet waard!”

Soms zullen potentiële eigenaren tegenwerpen dat zelfs intacte mannetjes en vrouwtjes samen in “het wild” in Zuid-Amerika rondlopen – waarom kunnen ze hier niet hetzelfde doen? Om te beginnen zijn lama's en alpaca's het hele jaar door ontvankelijk en vruchtbaar: er is geen bronst-, oestrus- of echt broedseizoen zoals bij sommige andere dieren. Volwassen alpaca's hebben een folliculaire cyclus die regelmatig rijpe eitjes produceert, en deze cyclus wordt over het algemeen alleen onderbroken door een zwangerschap. Dit is de reden waarom eigenaren op elk moment een lentecria, herfstcria of ongeplande cria kunnen hebben. In hun inheemse omgeving worden alpaca's gedwongen tot één fokseizoen, niet door hun anatomie, maar door het beschikbare voer. Er is alleen in het voorjaar voldoende voedsel om zwangerschap en borstvoeding  te ondersteunen – ernstige voedingsbeperkingen voorkomen doorgaans voor bij cria's buiten het seizoen.

Genetische en morfologische studies bevestigen dat alpaca's in wezen gedomesticeerde vicuña's (wilde soortgenoot van de camelid family) zijn, waarvan het gedrag goed bestudeerd is. Succesvolle vicuña-mannetjes onderhouden harems van vier tot zes vrouwtjes, die ze krachtig verdedigen. Zodra zijn vrouwtjes alpaca's drachtig zijn, word de energie van een macho alpaca besteed aan de verdediging tegen rivaliserende mannetjes en roofdieren, wat hem heel veel kost in kracht en energie. Hij heeft niet de tijd of de energie om vrouwtjes te achtervolgen die hem afspugen omdat ze zwanger zijn. Vrouwtjes worden niet overgefokt simpelweg omdat de mannetjes het zich niet kunnen veroorloven in energie. Inteelt wordt vermeden doordat de alpaca moeders en de harem-macho samenspannen om jonge vrouwtjes uit de kudde te verdrijven zodra ze reproductief volwassen zijn. Volwassen vrouwtjes blijven over het algemeen bij de harem-macho in een stabiele groep, tenzij een rivaal het harem mannetje verdrijft. De onsuccesvolle vicuñamannetjes leven samen in vrijgezelle kuddes, wat gedeeltelijk de reden is waarom we groepen intacte mannetjes bij elkaar kunnen houden met minimale gevechten – ze zijn er evolutionair voor geprogrammeerd.

Maar er zijn natuurlijk geen wilde alpaca's, en dus is er sprake van menselijk ingrijpen, waardoor het fokken buiten het seizoen nog moeilijker wordt in Zuid-Amerika. De meeste boerderijen of eigenaren houden de mannetjes en vrouwtjes gescheiden door gebruik te maken van menselijke herders, die fok-paren slechts voor een beperkte tijd bij elkaar brengen. Met de hand fokken is gebruikelijk, en het fokken in weilanden bootst mannelijke harems na, waarbij vrouwtjes worden geïntroduceerd in fokgroepen die worden gecontroleerd door een specifieke alpaca macho. Aanvullend voer wordt doorgaans niet aangeboden, dus de vrouwtjes worden geconfronteerd met dezelfde voedingsbeperkingen als hun wilde voorouders.

In Europa en de VS zijn onze alpaca's verwend. Mannetjes en vrouwtjes worden allebei op een veel hoger voedingsniveau gehouden, wat betekent dat zwangerschappen op elk moment van het jaar kunnen worden gehandhaafd (dit is ook de reden waarom zoveel meer alpaca's een tweeling produceren – ze hebben de energie en voeding om dat te doen). Een intact mannetje dat bij vrouwtjes wordt gehouden, zal opgewonden en lustig zijn en in staat zijn ze opnieuw te dekken als een zwangerschap mislukt. Vrouwtjes kunnen daarom eindigen met slecht getimede cria's. Wanneer alpaca's als paren of in kleine groepen worden gehouden, kan het libido van een dekkend mannetje zo sterk zijn dat hij zal proberen het vrouwtje te dekken terwijl ze aan het bevallen is, waarbij de cria wordt gedood (vlak voor de geboorte ruiken zwangere vrouwtjes vergelijkbaar met 'open' vrouwtjes).

Op dezelfde manier kunnen sterk lustige mannetjes proberen zeer jonge vrouwtjes te dekken, zelfs hun eigen dochters, door ze te impregneren, te verwonden of te doden. Veel eigenaren gaan ervan uit dat jonge mannetjes hun moeders niet zullen dekken, en oudere mannetjes hun dochters, maar alpaca's kennen geen incesttaboes. De jongste geregistreerde hengst was slechts tussen de zeven en acht maanden oud – mannelijke cria's moeten veilig worden afgespeend en gescheiden van de vrouwelijke kudde voordat hun zin in dekken begint en de leeftijd van minimaal 6 maanden hebben.

Chirurgische castratie is het verwijderen van de testikels van het mannetje, waardoor alleen het vermogen om te kunnen functioneren wordt weggenomen. impregneren, maar niet het vermogen om door te dringen tot de baarmoeder. Hoewel veel mannen nadat ze zijn gecastreerd een aanzienlijke daling van het testosteronniveau zullen ervaren, is dekken ook een aangeleerd gedrag waarvoor geen geslachtshormonen nodig zijn. Castratie mag niet worden uitgevoerd voordat een mannelijke alpaca de leeftijd van 18 maanden bereikt (24 maanden bij lama's) om toekomstige skeletproblemen te voorkomen. Dit betekent dat op veel boerderijen mannetjes al lang voordat ze gecastreerd worden, blootgesteld zijn aan dekgedrag. Het dekken blijft zelfs voor gecastreerde mannetjes een plezierige ervaring. Veel gecastreerde mannetjes willen op elk moment graag dekken, en aangezien ze een vrouwtje niet kunnen bevruchten, zal het vrouwtje ontvankelijk blijven en de ruin niet afspugen. Dit kan leiden tot baarmoederinfecties, letsel en onvruchtbaarheid.

Kortom, alle mannelijke alpaca's en lama's kunnen de drang hebben om te dekken, of ze nu gecastreerd zijn of niet. Gezien de unieke seksuele anatomie van de mannelijke kameelachtige en het ongebruikelijke voortplantingsgedrag van de soort, kunnen herhaalde, langdurige dekkingen aanzienlijke schade toebrengen aan het vrouwelijke voortplantingsstelsel. Overteelt is de meest voorkomende oorzaak van onvruchtbaarheid bij vrouwelijke kameelachtigen. Er zijn geen voordelen verbonden aan het samenbrengen van mannelijke en vrouwelijke kameelachtigen, en vele, vele potentiële nadelen, waaronder verwondingen, infecties en overlijden van vrouwen.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -  - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 

Aanvullende noot van mij: 

Ooit heb ik zelf meegemaakt dat ruintjes die altijd rustig waren, begonnen te dekken toen er een cria hengstje van 3 maanden oud met zijn moeder bij de gemixte kudde kwam. Het hengstje van 3 maanden oud had al dekneiging, en dat heeft iets aangewakkerd in het instinct van de ruintjes zodat de oudere ruintjes toch begonnen met het dekken van de merries. Eén van de merries is toen ook ziek geworden. Daarna zijn alle ruintjes tussen de merries vandaan gehaald en hebben een aparte weide met stal gekregen, uit het zicht van de merries.

Omdat ik toendertijd op zoek was naar informatie online en in boeken, was dit het enige artikel wat ik vond waarbij uitgebreide uitleg werd gegeven. In het Nederlands was niets uitgebreids aan informatie te vinden. Het komt regelmatig voor dat ik dit artikel doorstuur naar alpacahouders omdat het zo goed verklaard waarom je alpaca vrouwtjes en mannetjes gescheiden moet houden. Maar ik ontdekte dat niet iedereen Engels kan lezen.

Het stond al langer op mijn lijsjte om dit artikel te gaan vertalen zodat het begrijpelijker wordt voor nog meer alpacahouders. Want veel fokkers verkopen gemixte ruintjes/merries kuddes aan beginnende alpacahouders, maar ik raad het net als bovenstaand artikel en uit eigen ervaring, af. Ik zie namelijk in de praktijk,  buitenom het dekgedrag wat ruintjes kunnen hebben, ook dat alpaca hobbyhouders, soms angstig kunnen worden van een ruin tussen merries, omdat deze dominant gedrag kan gaan vertonen en zijn 'harem' gaat beschermen. Daarom verkopen ze de ruin weer door, wat vaak verdrietig is voor de eigenaar en de ruin. Ook heb ik bij een klant meegemaakt dat een drachtige merrie overleed door het veelvuldig dekken van een intacte hengst tussen de merries  (heel triest en zeer verkeerd).

N.B.

• Er zijn absoluut uitzonderingen waarbij ruinen echt nooit dekken, die ken ik ook. Maar vaak als de ruinen al eens een dekking hebben gezien, weten ze hoe het moet en wakkert dit vaak hun instinct aan.  Het risico dat een ruin ooit gaat dekken en een merrie daardoor ziek wordt, is aanwezig. Het is bijzonder triest om dan alsnog de ruin te moeten verkopen of een nieuwe kudde te moeten maken met enkel ruinen als je daar de mogelijkheid niet voor hebt. Daarom adviseer ik altijd om bij de aanschaf van een kudde geen risico te nemen en een kudde met alleen alpaca merries of alpaca mannetjes aan te schaffen.

• Als alpaca ruintjes veelvuldig dekken, zie je soms op de rug van de merrie een streep in de wol ontstaan die kan gaan vilten. Houd ook in de gaten of een merrie zich anders gaat gedragen of zichtbaar niet lekker in haar vel gaat zitten, er kan inwendig al een infectie zijn ontstaan. Door de stress die ze ervaart kan ook de weerstand naar beneden gaan.

Wollige groet en geniet van jullie mooie dieren! 

Carla, AlpacaCare